Szkoła Podstawowa nr 5 - sp5.e-swidnik.pl

15 stycznia – rocznica urodzin patrona naszej szkoły.

Janusz Tadeusz Kusociński, ps. Kusy (ur. 15 stycznia 1907 w Warszawie, zm. 21 czerwca 1940 w Palmirach) – polski lekkoatleta, złoty medalista olimpijski z Los Angeles w biegu na 10 000 m, srebrny medalista pierwszych mistrzostw Europy na dystansie 5000 m[1]. Wielokrotny mistrz oraz rekordzista Polski w biegach średnich i długich. Uczestnik obrony Warszawy, działacz konspiracji niepodległościowej podczas okupacji niemieckiej, zamordowany w Palmirach.

 

Życiorys

 

Dzieciństwo spędził w Ołtarzewie, gdzie jego ojciec Klemens, urzędnik kolejowy, posiadał małe gospodarstwo rolne. Janusz miał dwóch braci oraz trzy siostry. Najstarszy z braci, Zygmunt (ur. 1894), zginął podczas I wojny światowej, prawdopodobnie we Francji. Inny z braci, Tadeusz (ur. 1900), zginął podczas wojny polsko-bolszewickiej pod Zamościem w 1920 roku. Najmłodsza i najukochańsza siostra Janusza (ur. 1906) zmarła w 1929 roku, co Kusociński mocno przeżył. Najstarsza siostra i matka przeżyły wojnę, matka zmarła wkrótce po jej zakończeniu.

 

Sport zaczął amatorsko uprawiać od 1925 roku, początkowo jako piłkarz, a później biegacz w Robotniczym Klubie Sportowym Sarmata w Warszawie. W 1928 roku ukończył Warszawską Szkołę Ogrodniczą przy ul. Wspólnej[2]. W 1931 roku został wybrany laureatem „Przeglądu Sportowego” na najlepszego sportowca roku. Po dłuższej przerwie zdał eksternistycznie maturę i w 1937 roku otrzymał świadectwo dojrzałości. W 1938 roku został absolwentem CIWF w Warszawie[1]. Po ukończeniu studiów pracował jako nauczyciel wychowania fizycznego, trener, dziennikarz. Był redaktorem naczelnym „Kuriera Sportowego”.

 

II wojna światowa

 

Jako kapral z cenzusem ochotniczo zgłosił się w kampanii wrześniowej do wojska i został wcielony do kompanii karabinów maszynowych II batalionu 360 Pułku Piechoty. Walczył w obronie stolicy, był dwukrotnie ranny m.in. 25 września w obronie fortu Dąbrowskiego przy ulicy Powsińskiej. 28 września 1939 roku został odznaczony Krzyżem Walecznych z rozkazu gen. Juliusza Rómmla[3].

 

W czasie okupacji pracował jako kelner w barze „Pod Kogutem” przy ul. Jasnej, zwanej Gospodą Sportowców[3]. Zaangażował się wówczas w działalność niepodległościową. Gościom lokalu, w którym pracował, dostarczał tajną podziemną prasę. Wśród sportowców zamierzał zorganizować komórkę Związku Walki Zbrojnej[4].

 

Był członkiem podziemnej Organizacji Wojskowej „Wilki” (działał pod pseudonimem Prawdzic)[3]. Po jej dekonspiracji (denuncjacji przez Niemca, Szymona Wiktorowicza) 26 marca 1940 roku został aresztowany przez Gestapo w bramie domu przy ul. Noakowskiego 16, w którym mieszkał. Uwięziono go początkowo w więzieniu mokotowskim, następnie w siedzibie Gestapo przy al. Szucha 25. W czasie przesłuchań był torturowany w celu wymuszenia zeznań.

 

W dniach 20–21 czerwca 1940 roku został wywieziony z Pawiaka transportem do Palmir pod Warszawą[4]. Został rozstrzelany przez Niemców w pobliżu Palmir, w Puszczy Kampinoskiej, w ramach akcji AB, mającej na celu eksterminację polskiej inteligencji. Grób sportowca (II kwatera, mogiła XVII) został rozpoznany przez siostrę w październiku 1947 roku, ponieważ znaleziono przy nim figurkę św. Antoniego oraz grzebień, który dostał od siostry[5]. Razem z nim rozstrzelano m.in. Macieja Rataja, marszałka Sejmu w II Rzeczypospolitej, Tomasza Stankiewicza, kolarza, wicemistrza olimpijskiego z igrzysk w Paryżu w 1924 roku w kolarstwie (4000 m na torze drużynowo), Mieczysława Niedziałkowskiego, członka ponadpartyjnego Komitetu Obywatelskiego przy Dowództwie Obrony Warszawy, Feliksa Żubera, lekkoatletę, uczestnika igrzysk olimpijskich w Amsterdamie w 1928 roku[6].

 

Kariera sportowa

 

W dzieciństwie chętnie grywał w popularnego w Polsce palanta[4], którego porzucił dla piłki nożnej. Z zamiarem zrobienia kariery piłkarskiej grał w wielu amatorskich drużynach, a ostatecznie związał się z Robotniczym Klubem Sportowym Sarmata, gdzie jako piłkarz grał w ataku. Piłkarska drużyna Sarmaty była jednak słaba i nie osiągała wówczas znaczących sukcesów, co zniechęciło sportowca do dalszej gry. Jego kariera biegacza rozpoczęła się zupełnie przypadkowo w 1925 roku, kiedy na zawodach zorganizowanych z okazji święta robotniczego zabrakło jednego zawodnika do sztafety. Zaproponowano udział Kusocińskiemu, a ten wyraził zgodę i jego drużyna wygrała[4].

 

Jako zawodnik bieganie rozpoczął w Sarmacie w 1926 roku w biegach na 800 i 1500 m[7]. Był wielokrotnym mistrzem i rekordzistą Polski w biegach średnich i długodystansowych. Opracował własną metodę treningu długodystansowego tzw. interwałową. Pierwszym i jedynym trenerem Kusocińskiego był Estończyk Aleksander Klumberg. Intensywny trening zaaplikowany przez Klumberga i znaczny wkład pracy Kusocińskiego przyniosły rezultaty. W 1928 roku został mistrzem Polski. W 1929 roku przeszedł z „Sarmaty” do KS „Warszawianka” i z tym klubem był związany do 1939 roku[7].

 

Laureat Wielkiej Honorowej Nagrody Sportowej (1931)

 

Obok Stanisławy Walasiewiczówny był najpopularniejszym sportowcem Polski międzywojennej, również popularną postacią w warszawskich salonach. Czynnie uprawiał sport do wybuchu wojny w 1939 roku. W Polsce jego największym rywalem był Józef Noji.

 

Prawdopodobnie pierwszymi zawodami poza granicami kraju, w których Janusz Kusociński brał udział, były Igrzyska Robotnicze w Pradze w roku 1927 (miał numer startowy 199)[9].

 

Jego największym osiągnięciem sportowym było zdobycie złotego medalu na igrzyskach olimpijskich w Los Angeles w 1932 roku, podczas których w biegu na 10 000 metrów pokonał czołówkę światowych biegaczy, m.in. Finów Lauriego Virtanena i Volmari Iso-Hollo

 

Osiągnięcia sportowe Janusza Kusocińskiego:

 

złoty medal w biegu na 10 000 m na Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1932 roku w Los Angeles (31 lipca 1932 z czasem 30:11,4)

rekordy świata w zawodach:

w Antwerpii na 3000 m (19 czerwca 1932 z czasem 8:18,8)[1].

na 4 mile (30 czerwca 1932, 19:02,6),

2. miejsce w biegu na 5000 m na Mistrzostwach Europy (1934 z czasem 14:41,2),

5. miejsce w biegu na 1500 m na Mistrzostwach Europy w 1934 roku,

25 rekordów Polski na różnych dystansach,

1. miejsce w biegu na 1500 m na Mistrzostwach Polski w latach 1930 i 1931,

1. miejsce w biegu na 5000 m na Mistrzostwach Polski w latach 1928, 1930 i 1931,

1. miejsce w biegu na 10 000 m na Mistrzostwach Polski w 1939 roku,

1. miejsce w biegu na 800 m na Mistrzostwach Polski w 1932 roku,

1. miejsce w biegach przełajowych w latach 1928, 1930 i 1931,

1. miejsce w biegu na 3 mile podczas Mistrzostw Wielkiej Brytanii w 1934 roku[10].

 

Ordery i odznaczenia

 

Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie, 12 sierpnia 2009)[11]

Krzyż Walecznych (28 września 1939)

Złoty Krzyż Zasługi (8 września 1932)[12]

Srebrny Krzyż Zasługi (19 marca 1931)[13]